Charakterystyka
Szczeć występuje przede wszystkim w Europie, z czego trzy rodzime gatunki rosną w Polsce i są to szczeć pospolita, wykrawana i owłosiona. Inna odmiana, szczeć sukiennicza, uprawiana jest w rejonie Morza Śródziemnego, Afryce i Azji. Kwiaty rośliny wykorzystywane były jako zgrzebła do obróbki wełny, natomiast lecznicze właściwości wykazuje korzeń. Szczeć porasta brzegi lasów, nieużytki i obszary łęgowe, występuje zarówno w postaci samosiewnej, jak i uprawnej.
Właściwości
Głównymi związkami chemicznymi, występującymi w szczeci pospolitej, są flawonoidy o działaniu przeciwutleniającym, bakteriobójczym i przeciwgrzybiczym. W roślinie znajdują się również fenole (głównie kwas chlorogenowy, protokatechowy, kumarynowy i ferulowy), charakteryzujące się działaniem dezynfekującym. Szczeć zawiera także irydoidy, w tym swerozyd, kanteiozyd i lacinatozyd, działające odstraszająco na owady oraz przeciwbólowo, przeciwreumatycznie i przeciwzapalnie, a ich działanie porównywalne jest do działania antybiotyków. Za działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne, a także moczopędne i wykrztuśne odpowiadają zawarte w roślinie saponiny. Silne właściwości bakteriobójcze wykazują też występujące w szczeci alkaloidy, które jednak mają działanie toksyczne, dlatego w zielarstwie ważna jest wiedza na temat stężenia tych związków w roślinach i o tym, które części rośliny zbierać oraz kiedy je zbierać. Więcej informacji o kleszczach znajdziecie w serwisie regionalnym https://toruninfo.pl/.
Zastosowanie
Szczeć wykorzystywana jest od XVI wieku jako remedium na reumatyzm i dnę moczanową, obecnie stosuje się ją również w leczeniu boreliozy ze względu na jej działanie bakteriobójcze. Właściwości przeciwzapalne rośliny sprawiły, iż sporządza się z niej kremy i maści na problemy skórne. Napar ze szczeci pobudza apetyt i trawienie, natomiast nalewka wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby oraz wzmacnia kondycję skóry, kości i stawów. Z owej rośliny pozyskuje się także miód.
Wykorzystanie w medycynie naturalnej
Najczęściej spotykaną postacią szczeci jako substancji leczniczej jest zmielony korzeń rośliny, który można wykorzystać do przygotowania naparu do stosowania wewnętrznego jako środka na biegunkę, zaparcia, wrzody, żółtaczkę i brak apetytu, gdyż wspomaga on pracę układu trawiennego i moczowego, regulując pracę wątroby oraz wspomagając wydzielanie żółci i soków trawiennych. Napar bądź nalewka ze szczeci usuwa krętki borreliosis, wywołujące boreliozę, poprzez krwiobieg i niweluje dolegliwości towarzyszące tej chorobie, przede wszystkim bóle kolan. Nalewkę stosuje się profilaktycznie przeciwko kleszczom.
Do użytku zewnętrznego stosuje się zmielony korzeń szczeci, wymieszany z tłuszczem (smalcem lub wazeliną). W ten sposób przygotowuje się maści i kremy o działaniu leczniczym na dolegliwości skórne typu trądzik, wypryski, kurzajki, stany zapalne i brodawki oraz hemoroidy, obrzęki i opuchliznę.
Dodatkowe właściwości
Najnowsze odkrycia naukowe na temat właściwości leczniczych szczeci pospolitej wykazują jej pozytywne działanie w zakresie zmniejszania stanu podgorączkowego, nadmiernej potliwości oraz kataru.
